در اين مقاله به نوشتاري مي‌پردازيم كه برگرفته از آثار دكتر محمد علي پرهيزگار درباره پيشينه‌شناسي تقويم بديع است.
اين پژوهشگر حوزه فرق و مذاهب نخست درباره تقويم‌سازي علي‌محمد شيرازي و حسين‌علي نوري مي‌نويسد: «آنان با پايه‌گذاري تقويم تازه «بديع»، پيروانشان را از كاربست روزشمارهاي ميلادي و هجري بازداشتند. علي‌محمد شيرازي سال و ماه و روز را بر اساس عدد ۱۹ تغيير داد(۱) و نام ماه‌ها را دگرگون ساخت.» سپس روزشمار بهائيت را با كاربست نوشته‌اي از كتاب اقتدارات حسين علي نوري معرفي مي‌كند: «نوزده شهر بما نزل في البيان که هر شهري نوزده يوم مذکور است».(۲)
استاد فرق انشعابي و انحرافي حوزه علميه قم، پس از معرفي تقويم بديع، به پيشينه اين روزشمار پرداخته و ديرينه آن را اين‌گونه گزارش مي‌كند:
اين دگرگوني‌هاي بابيت و بهائيت الگو گرفته از جريان‌هاي پسيخانيه و نقطويه است.
۱. پسيخانيه:
محمود پسيخاني بر اين باور بود که هر ماهي سي و دو روز است و به‌جاي هفته، هشتک که هشت روز باشد و در اين حساب از قطب امسال تا قطب سال آينده هفت روز بيش تفاوت نبود؛ البته چنانکه اگر فرض کني که امسال اول ماه فروردين شنبه است، سال آينده شش شنبه باشد و اگر اول بهمن چهارشنبه است، سال آينده سه‌شنبه باشد علي‌هذا القياس.(۳) در آيين وي اسامي ماه‌ها نيز با معمول تفاوت داشت. اين هم از مواردي است که بابيت و بهائيت از محمود گرفته‌اند، همان‌طور که تقدس عدد ۱۹ را هم از محمود اقتباس کرده‌اند.(۴)
علي‌محمد با الگوگيري از تغيير نام ماه‌ها توسط محمود پسيخاني، نام ماه‌ها را تغيير داد و تقويم تازه‌اي ساخت.(۵) او و حسين‌علي نوري در اسامي ماه‌هاي ساختگي خود و بيرون رفتن از حساب کهن بابلي از محمود تقليد کرده‌اند و اين همه براي آن بود که اين فرقه از ديگران با خصوصيتي ممتاز شود.
۲. نقطويه:
مشکور در گزارش نقطويان مي‌نويسد: «آنان سال را به نوزده ماه و ماه را به نوزده روز قسمت مي‌کردند و عدد هفت و نوزده را مقدس مي‌شمردند.»(۶)
يادسپاري: بديهي است که اين حساب ماه‌هاي نوزده‌گانه و نوزده روزي بابيت و بهائيت، همچنين دوازده ماه سي و دو روزه محمود پسيخاني و نوزده ماه و نوزده روز نقطويه، نه با سال قمري مي‌سازد، نه شمسي؛ حال‌آنکه سال شمسي و قمري هر دو مبناي طبيعي دارند.(۷)
پانوشت:
۱. بيان، علي‌محمد شيرازي، باب ۳، واحد ۵.
۲. اقتدارات، حسين‌علي نوري، ص ۱۴۲.
۳. جنبش نقطويه، ذكاوتي، ص ۵۱ و ۱۶۳.
۴. پيشين، ص ۵۱.
۵. پيشين، ص ۱۷۷.
۶. فرهنگ فرق اسلامي، مشکور، ص ۴۴۸ – ۴۵۰.
۷. جنبش نقطويه، ذکاوتي، ص ۲۶۴ – ۲۶۵.
در فضاهاي زير ميزبان شما هستيم:
eitaa.com/bahaiat
instagram.com/bahaiat